Канстанцін Вераніцын
"Тарас на парнасе"
РЭЗЮМЭ
Пра мяне
Нарадзіўся 1 чэрвеня 1834 года ў вёсцы Астраўляны Віцебскага павета Віцебскай губерні (цяпер Гарадоцкі раён Віцебскай вобласці). Паходзіў з дваровых людзей, першапачаткова меў прозвішча Васільеў (аднолькавую з імем па бацьку).
Вопыт
работы
Пасля заканчэння інстытута Вераніцын кіраваў маёнткам у Магілёўскай губерні, у 1874-1879 гадах выкладаў геаграфію і прыродазнаўства ў настаўніцкай семінарыі ў Маладзечне, аднак з-за слабога здароўя (перахварэў тыфам і запаленнем лёгкіх) звольніўся адтуль. У перыяд паміж 1875 і 1879 гадамі Вереницын ажаніўся на ўдаве губернскага сакратара Лізавеце Аляксееўне Поль (ОК. 1830-1914); дзяцей у іх, па-відаць, не было, ва ўсякім выпадку, у яго фармулярных спісах яны не згадваюцца. З 1880 года служыў у Пецярбургу чыноўнікам Міністэрства шляхоў паведамленні ў канцылярыі міністра, даслужыўся да чыну стацкага саветніка. Калі ў 1889 годзе "Тарас на Парнасе", які да гэтага распаўсюджваўся ў спісах, быў упершыню апублікаваны ў газеце "Минский листок" (у далейшым неаднаразова перавыдаваўся, прыпісваючыся то В. Дуніну-Марцінкевічу, то Францішку Багушэвічу, то В. Ровинскому, то іншым аўтарам), Вереницын ніяк не абвяшчаў свайго аўтарства.
Адукацыя
У 11-гадовым узросце атрымаў ад памешчыка Васіля Бондырава вольную, а ў 17 гадоў, запісаўшыся ў мяшчане, узяў сабе прозвішча Вереницын. Не выключана, што Вераніцын быў пазашлюбным сынам свайго памешчыка, у далейшым пра яго лёс клапаціліся сваякі Бондырева. Вучыўся ў парафіяльнай школе ў мястэчку; атрымаўшы вольную, вучыўся ў віцебскай губернскай гімназіі і ў Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі (1852-1854). У 1857-1859 годзе вучыўся ў Гарыгарэцкім земляробчым інстытуце (паступіў адразу на трэці курс) і атрымаў кваліфікацыю агранома, абараніўшы дысертацыю "аб беларускай гаспадарцы".
Літаратурная дзейнасць
Літаратурная дзейнасць
15 красавіка 1855 года датаваны рукапіс "Тараса на Парнасе", які пісаў Вереницыным ў мястэчку, з яго подпісам (вядомая па спісе са сходу А. Ф. Рыпинского, апісанне якога, складзенае ў 1930-я гады М. Пиотуховичем, дайшло да нас). 7 красавіка 1860 г. датавана паэма "Два д'ябла«, таксама захавалася ў сходзе Рыпинского, з паметкай» Масква" (аб знаходжанні Вереницына ў Маскве па іншых крыніцах не вядома, магчыма, ён шукаў там працу). Затым Вераніцын адышоў ад літаратуры. Наогул, ніякія вядомыя дакументы, акрамя спісаў Рыпинского, не звязваюць яго асобу з літаратурнай дзейнасцю. Тым не менш вядомыя дэталі яго біяграфіі адпавядаюць меркаванаму абліччу аўтара "Тараса«, як яго прадстаўлялі літаратуразнаўцы: ураджэнец Віцебшчыны, з сялян, чалавек рускай культуры (у адрозненне ад польскай арыентацыі большасці іншых прэтэндэнтаў на аўтарства), быў у Пецярбургу (»Тарас" паказвае блізкае знаёмства з рускай літаратурным жыццём, партрэт Булгарына, магчыма, напісаны ў ім з натуры), вучыўся ў Гарыгарэцкім інстытуце, з якім традыцыя ўстойліва звязвала Паходжанне паэмы.
Аўтарства Вераніцына ў дачыненні да паэмы "Тарас на Парнасе" (якая да гэтага лічылася ананімнай) было даказана ў 1970-я гады Мінскім даследчыкам Генадзем Кісялёвым.
У 1968 годзе ў эмігранцкім друку (Антон Адамовіч, Мюнхен) з'явіліся звесткі пра невядомыя спісы "Тараса на Парнасе", складзеныя ў 1860-я гады літаратарам А. Рыпінскім і літаратуразнаўцы М. Піятуховіча, якія знаходзіліся ў 1920-я гады ў сходзе. Па паведамленні Адамовіча, у гэтых спісах аўтарам "Тараса" значыўся Канстанцін Вераніцын, пра які Піятуховіч казаў сваім студэнтам, што гэта псеўданім. Праз пяць гадоў гэтая публікацыя дайшла да г. Кісялёва, які знайшоў у архіўных дакументах звесткі аб рэальным Канстанціне Вераніцыне і высветліў яго біяграфію, цалкам адпаведную меркаванаму абліччу аўтара "Тараса". Кісялёў таксама дапусціў, што сааўтарам Вераніцына быў яго зямляк і соученик. Э. Ф. Вуль (сапраўднае прозвішча Карафа-Корбут). Спробы знайсці сапраўдныя спісы Рыпінскага не ўвянчаліся поспехам (Піятуховіч быў расстраляны ў 1937 г.; спісы загінулі альбо пры яго арышце, альбо падчас вайны, калі ён паспеў перадаць іх у бібліятэкі Менска). Аднак у 1986 годзе ў Маскве В. Скалабанам быў выяўлены неапублікаваны артыкул Піятуховіча з падрабязным апісаннем спісаў Рыпінскага, які ўключаў розначытанні ў тэксце "Тараса на Парнасе «і цалкам тэкст невядомага раней творы, таксама падпісанага імем Вераніцына — »Два д'ябла". Быў знойдзены таксама яшчэ адзін ранні Спіс "Тараса на Парнасе" (так званы кракоўскі), хоць і ананімны, але які адлюстроўвае тую ж раннюю рэдакцыю тэксту, што і ў спісе Рыпінскага.
У далейшым кропка гледжання, згодна з якой Вераніцын быў аўтарам «Тараса», была прызнана большасцю літаратуразнаўцаў